Jednym z największych wyzwań i zagrożeń współczesności są fake newsy. Destabilizują sytuację polityczną, prowadzą do wzrostu poparcia dla najgorszych populizmów, a w dobie pandemii również wprowadzają dosłowne zagrożenie dla zdrowia. ARTIFAKE to międzynarodowa inicjatywa, która ma pokazać, jak ważne jest krytyczne podejście do źródeł informacji i jak groźne konsekwencje niesie ze sobą propaganda prowadzona za pomocą fake newsów. Szczególnie narażone są kraje w stanie kryzysu, czy czasowej destabilizacji powodowanej dużymi zmianami politycznymi. ARTIFAKE realizowany jest w Ukrainie, Armenii i w Polsce, czyli trzech krajach o złożonej historii i podatnych na chwiejność realiach. Na własnej skórze odczuwamy, jak groźne mogą być fake newsy – wystarczy spojrzeć na wzrost popularności teorii spiskowych w naszym kraju w trakcie pandemii. ARTIFAKE chce to zjawisko poddać krytycznej i konstruktywnej obserwacji, z zadaniem, które jest ciężkie, ale warte wysiłku – edukacji. Za projektem stoi Internews z Ukrainy, w partnerstwie ze Stowarzyszeniem Reporterów Audiowizualnych z Armenii i wrocławską fundacją Art Transparent.

Polska odnoga ARTIFAKE to trzy projekty realizowane we Wrocławiu. Na Wyspie Tamka muzyk, producent i artysta dźwiękowy Paweł Kulczyński zamontował radiostację, która nadaje jawnie fałszywe komunikaty. Projekt został zatytułowany 2+2=5, co z jednej strony oddaje absurd wielu fake newsów, z drugiej podstawowe aspekty rzeczywistości, które podważają. Nawet tak proste równanie może zostać sfałszowane, a dzięki sile rażenia mediów i mediów społecznościowych przyspobione przez odbiorców i odbiorczynie.

Liliana Zeic w projekcie Lato nadeszło dzisiaj całkowicie powraca do rytuałów w ramach rzeczywistości. Fake newsy, mimo, że często stojące w sprzeczności z nauką i racjonalnym dyskursem, przybierają formę poważnych informacji. Artystka sięga po formę przedracjonalną – rytuału – by odprawiać cykliczny performance poświęcony kobiecym i niebinarnym ofiarom fake newsów i propagandy. Fałszywe informacje często za cel obierają sobie dyskryminowane grupy, bo to skuteczna forma siania zamętu i niepokoju społecznego. Oczywiście odbywa się to kosztem zdrowia i życia osób, które stają się celem nagonki. Wrocławska iglica została zmieniona w axis mundi – symboliczną oś świata łączącą plany ziemski i astralny. 

Trzecim dziełem w ramach projektu ARTIFAKE jest drukarka fake newsów, przygotowana przez Alicję Patanowską i Marcina Sawińskiego. Już jutro, w Concordia Design pojawi się ruchoma rzeźba, a w zasadzie wielka drukarka pozbawiona obudowy, która będzie wypuszczać z siebie fake newsy w czasie rzeczywistym. To urealnienie procesu produkcji fałszywych informacji ma przybliżyć publiczność do materialnej prawdy – abstrakcja internetowego dzielenia się linkami mocno to utrudnia, na czym korzystają podmioty szerzące propagandę. Jak podkreśla Patanowska i Sawiński: fake news żyje tylko wtedy, gdy Ty go szerujesz. FAKE NEWS. ARCHIWUM potrwa do 15.11.